Onderzoek kransslagaderverkalking roept vragen op over verschillen fietsen en hardlopen

Sporten is gezond en verlaagt het risico op chronische ziekten en vroegtijdige sterfte. Recentelijk in onderzoek van 2017 toonden onderzoekers van het Radboudumc, UMC Utrecht en Meander Medisch Centrum echter aan dat kransslagaderverkalking vaker voorkomt bij actieve sporters. Dat lijkt in eerste instantie erg maar daar staat tegenover dat het type aderverkalking bij de actieve sporters gunstiger is dan verwacht. Een opmerkelijke bevinding, omdat meestal wordt aangenomen dat verkalking van de kransslagaders het risico op een hartinfarct verhoogt. Dat blijkt bij niet-sporters een risico maar bij sporters ligt dat anders. In een vervolgstudie hebben de onderzoekers nu uitgezocht of het risico op kransslagaderverkalking verschilt tussen hardlopers en wielrenners.

Vincent Aengevaeren, arts-onderzoeker en eerste auteur van het onderzoek: “Wij hebben de onderzoeksgroep verdeeld in 72 hardlopers, 81 wielrenners en 131 deelnemers die een andere sport beoefenden. Vervolgens hebben we vergeleken hoe vaak kransslagaderverkalking in iedere groep voorkomt, en of de aard van die verkalking verschillend was.” Het resultaat: van de hardlopers had 65 procent vaatwandverkalking (plaques), tegenover 53 procent van de wielrenners en 70 procent van de andere sporters.

Stabiel versus onstabiel

“Houden we rekening met andere factoren die een rol spelen in het ontstaan van deze plaques, zoals leeftijd, bloeddruk en cholesterol, dan wordt nog duidelijker dat wielrenners minder plaques hebben dan hardlopers of andere sporters”, zegt Aengevaeren. Fysioloog Thijs Eijsvogels, laatste auteur van het artikel vult aan: “Bovendien hebben de wielrenners vaker uitsluitend stabiele vaatwandplaques. Die plaques gaan minder snel stuk.” De onderzoekers zoeken mogelijke verklaringen voor hun bevindingen. Welke onderliggende processen zijn verantwoordelijk voor die plaques en de verschillen tussen de groepen sporters?

Hardlopen is intensiever

Aengevaeren: “Mogelijk speelt de lichaamshouding tijdens het sporten een rol. Het lichaamsgewicht van wielrenners wordt gedragen door de fiets, terwijl het lichaam van hardlopers continue wordt blootgesteld aan de schokken bij het rennen. We zien ook dat wielrenners vaker een lage botdichtheid hebben; wie weet speelt deze verandering in botsamenstelling en calciumhuishouding ook een rol in de kransslagvaten.” Eijsvogels wijst nog op een andere mogelijkheid: “Misschien zorgt de wat lagere intensiteit en andere lichaamshouding van wielrenners voor minder mechanische stress op de kransslagvaten in vergelijking met sporters die hardlopen.” Het zijn aanknopingspunten voor verder onderzoek, die meer duidelijkheid moeten geven over de verschillen die nu gevonden zijn. Beide onderzoekers geven aan dat het op basis van deze eerste resultaten nog voorbarig is om bijvoorbeeld wielrennen boven een andere sport te adviseren.

Eijsvogels: “Bekijk het vanuit de gedachte dat sport medicijn is”

De vragen van de redactie aan Thijs Eijsvogels zijn of hardlopen gevaarlijker is dan wielrennen en of trainers de trainingen rustiger moeten opbouwen om minder druk op de kransslagader te zetten? Thijs: “Je slaat de spijker op z’n kop, we weten het nog niet. We weten dat een actieve leefstijl super belangrijk is. Ik zie het liefst dat iedereen blijft sporten. We weten uit eerder onderzoek dat je door sporten drie tot zes jaar langer leeft. Kijk er naar alsof sport een medicijn is. Bij een medicijn is het ook dat een teveel ongezond kan zijn. Nu zoek ik als onderzoeker naar het optimum van sport en naar het maximum van sport dat goed is voor je gezondheid. We weten nog niet hoeveel hardloopkilometers gezond zijn en als iemand tien keer een marathon in een jaar loopt of dat ongezond is. Daarbij, we weten niet waar die extra kalk vandaan komt. Bij hardlopers speelt dat de impact van het gewicht zorgt voor extra aanmaak van calcium. Daarom krijgen hardlopers sterkere botten. Het kan zijn dat er meer kalkaanmaak is op andere plekken in het lichaam. De calciumhuishouding speelt een sleutelrol. Hardlopen is intensiever dan fietsen en misschien heeft dat ook invloed op de kalkaanmaak en ook dat gaan we uitzoeken. De hardlooptrainer en ook niet de huisarts kan dit effect vaststellen. Mensen hoeven niet massaal naar de huisarts. Het is ook niet zo dat hardlopen gevaarlijker is dan wielrennen. In mei van 2019 gaan we door met dit onderzoek en dan maken we nieuwe scans en vragen door bij deze deelnemers naar hun sportgedrag en veranderingen daarin.”