Verandering sportclubs nodig – voorbeelden succesfactoren
Sportverenigingen raken uitgehold. Veel jonge sporters (leeftijd tot 18 jaar) vertrekken. Daarbij is het lastig voor verenigingen om vrijwilligers te vinden en te behouden. NOC*NSF liet het verenigingsleven onderzoeken door bureau Kantar Public en het beeld is niet mooi. Verenigingen moeten veranderen.
Jongeren tussen 13 en 18 jaar zien steeds meer drempels om lid te worden van een sportclub. De leeftijdsgroep daarboven kan sporten in verenigingsverband steeds moeilijker inpassen in de drukke levensfase met baan en kinderen. Dat blijkt uit een omvangrijk representatief onderzoek naar commitment, drijfveren en drempels in het sportgedrag van Nederlanders, in opdracht van NOC*NSF. Het onderzoek wijst gelukkig ook uit wat het recept is voor verenigingen om aantrekkelijk te blijven voor (nieuwe) leden en vrijwilligers. Ook voor de invulling van lokale sportakkoorden is dit belangrijk.
Het rapport meldt ‘Momenteel sport 59% van de mensen wekelijks. Het sportaanbod blijkt vaak niet in te spelen op de veranderende behoeften van de sporter. Een (groeiende) groep mensen vindt daardoor onvoldoende aansluiting bij sportverenigingen en sportclubs.
Een ontwikkeling die gevoeld werd bij Hardlooptrainers Nederland, blijkt nu ook uit data. De Covid-periode heeft voor een afname van sporters gezorgd. ‘De sportdeelname is tijdens de coronacrisis (2020-2021) behoorlijk gedaald en is in 2022 nog niet teruggekomen op het oude niveau.’
In de groep jongeren tussen 13 en 18 jaar is een belangrijke negatieve verschuiving gaande als het gaat om sportcommitment. Zij zien veel drempels, bijvoorbeeld vaste trainingstijden en verplichtingen. De leeftijdscategorie daarboven - volwassenen tot 44 jaar - noemt tijdgebrek als grootste reden om niet te sporten. 45-plussers zijn het meest gemotiveerd om (weer) wekelijks te sporten.
In opdracht van NOC*NSF onderzocht Kantar Public gedetailleerd de drijfveren en drempels van Nederlanders om wel of niet (meer) te sporten bij een club. Er is gekeken naar factoren zoals sociale klasse, sportgedrag van ouders en de impact van life-changing events. Opvallend zijn de grote veranderingen in sportgedrag bij 13-jarigen. Het aantal ‘onverschilligen’ en ‘probleemdenkers’ ten aanzien van sport, verdubbelt.
Succesfactoren voor verenigingen
Het unieke Nederlandse verenigingsleven – ruim 25.000 sportclubs - staat onder druk. Veel clubs kampen met een stagnerend ledenbestand en een tekort aan vrijwilligers. Het goede nieuws is dat verenigingen aantoonbaar groeien en soms zelfs kampen met een overschot aan vrijwilligers als ze inspelen op de veranderende behoeften in de verschillende leeftijdsgroepen.
Sleutelwoorden daarbij zijn: gevarieerd aanbod, flexibel beleid en verbinding met andere maatschappelijke domeinen. De goede voorbeelden variëren van kinderopvang in de sportaccommodatie tot taallessen in combinatie met sportief bewegen. Ook succesvol is samenwerking van verschillende sporten, door bijvoorbeeld gezamenlijk een professional aanstellen.
Belangrijke rol in sportakkoord
De uitkomsten hebben ook gevolgen voor bestuurlijk niveau, voor de sportakkoorden. Daar zit vaak ook budget in voor verenigingen voor activiteiten. Daarom is het voor clubs zeker interessant om de sportakkoorden te blijven volgen. Verenigingen hebben een cruciale rol bij het invullen van de lokale sportakkoorden die gesloten zijn in ruim 300 gemeenten. In die akkoorden moet samenwerking tussen de lokale overheid, ondernemers in de sport en de sportclubs leiden tot toename van sporten en sportief bewegen, verbetering van het aanbod en toegankelijkheid voor mensen in álle levensfasen.
Marc van den Tweel, algemeen directeur NOC*NSF houdt het in zijn reactie nog bij een algemene beschrijving. “Onze sportinfrastructuur is uniek in de wereld, juist door de verenigingscultuur. Daar komen experts uit het buitenland voor op bezoek. De waarde van die infrastructuur kunnen we in de sportakkoorden versterken en verzilveren door innovatie en nieuwe vormen van samenwerking om in te kunnen spelen op de behoeften in de samenleving.”
Lokale data beschikbaar
De representatieve landelijke resultaten uit het Kantar-onderzoek kunnen op verzoek ook verwerkt worden tot inzichten op lokaal niveau voor een dorp of stad. De partijen die het lokale sportakkoord invullen, krijgen daarmee nauwkeurig inzicht in de drijfveren en drempels binnen de beoogde doelgroepen.